Τα Παναθήναια αποτελούσαν τη σπουδαιότερη εορτή προς τιμήν της θεάς Αθηνάς και τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια (τα μεγάλα Παναθήναια και ετησίως τα μικρά Παναθήναια στον Πειραιά), την 28η του «Ἑκατομβαιῶνος», πρώτου μηνός του Αττικού ημερολογίου. Η λέξη «Ἑκατομβαιών» βρίσκεται σε άμεση ετυμολογική συνάφεια με την λέξη «ἑκατόμβη», την θυσία δηλαδή εκατό βοδιών; (https://ergdhmerg.wordpress.com/2022/09/01/%ce%b5%ce%ba%ce%b1%cf%84%cf%8c%ce%bc%ce%b2%ce%b5%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%80%cf%8c%cf%83%ce%bf-%ce%b2%cf%8c%ce%b4%ce%b9%ce%b1-%ce%b5%ce%af%cf%83%cf%84%ce%b5/) που μοιράζονταν στους μετέχοντες της εορτής, κατά την διάρκεια των αθλητικών και καλλιτεχνικών αγώνων που λάμβαναν χώρα. Με τον τρόπο αυτόν η πόλις των Αθηνών τιμούσα την προστάτιδά της, την «Μεδέουσαν Ἀθηνᾶν». «Πόλις», στην αρχαία σημασιολογική ματιά, είναι οι άνθρωποι που κατοικούν σε έναν τόπο, «ἄστυ» τα κτήρια.
Ως "Πολιοῦχος" ή "Πολιάς" η θεά Αθηνά προστάτευε την πόλη της σε καιρό ειρήνης, ως «Πρόμαχος» σε καιρό πολέμου. Ήταν η πάλλουσα το δόρυ θεϊκότητα, η «Παλλάς», αυτή που προστάτευε όχι μόνον τον τόπο της, αλλά και κάθε πράξη που απαιτούσε σύνεση, τόλμη, όραμα.
H ίδια η «προστάτις» της πόλεως η θεά Αθηνά ήταν η αρχαία «Ἠθονόη», λέξη σύνθετη από τα ουσιαστικά «ἦθος» και «νόησις». Την συγκεκριμέν πληροφορία μας την παραδίδει ο Σωκράτης στον πλατωνικό «Κρατύλο» με εμφανή τη σημασιολογική υποδήλωση: Μόνον στο ήσυχο, γαλήνιο, συναίσθημα, που «ἐφορεύεται» από την ηθική, μπορεί να αντικατοπτρισθεί ακέραια η ανώτερη σκέψη. Καθόλου τυχαία τα ονόματά της θεάς, πολλά, είναι ενδεικτικά των ιδιοτήτων της. [1]
Η θυσία των βοδιών τον Δεκαπενταύγουστο συνεχίζεται ως τις ημέρες μας στην Εύβοια (εὖ + βοῦς η χώρα με τα καλοθρεμμένα βόδια) στην περιοχή της Κύμης (Καλημεριάνοι, Οξύλιθος, Ποταμία), με τα σφάγια να μαγειρεύονται σε καζάνια στο γνωστό στιφάδο που μοιράζεται στους πιστούς.
Πηγές
[1] Αρχείον πολιτισμού http://www.arxeion-politismou.gr/2021/08/panathinaia-Dekapentavgoustos.html
[2] Μαρία Μαραγκού Παναθήναια
[3] “Το στιφάδο της Παναγιάς” του Σταύρου Ιωάννου ΟΞΥΛΙΘΟΣ ΕΥΒΟΙΑΣ
https://vimeo.com/47591077?fbclid=IwAR2jIwJ38wDIIAvtw-iqBqLI_Z9ZolcVeK4Li99aIKMPAVA_VOltMHnl0nw
Ποταμία το έθιμο του στιφάδου https://youtu.be/NUaL_cnT67E
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου