Διονυσιακά και Κοτύλαια

 

Διονυσιακά Νόννου 

Τα «Διονυσιακά» ή «Διονυσιακών βιβλία μη΄» (μη΄= 48) είναι ελληνικό επικό ποίημα του Νόννου του Πανοπολίτη. Αποτελείται από 21.419 στίχους σε 48 βιβλία. Περιγράφει την ζωή και τον θρίαμβο του θεού Διονύσου, και κυρίως την εκστρατεία του στην Εγγύς Ανατολή και στις Ινδίες. Οι σκηνές που περιγράφονται εκτυλίσσονται σε όλα τα τότε γνωστά μέρη της Γης.

Ραψωδία ΙΓ΄

Ο Δίας διατάζει τον Διόνυσο να κάνει εκστρατεία κατά των Ινδών για να συμπεριληφθεί στον Όλυμπο. Η Ρέα στέλνει τον Κορύβαντα Πυρρίχιο να επιστρατεύσει πολεμιστές. Ακολουθεί αναλυτική αναφορά των λαών, με την πατρίδα τους και τον αρχηγό τους. [1]

Αρχαίος τειχισμός Κοτυλαίων

[...]135 Εὐβοέων δὲ φάλαγγας ἐκόσμεον ἀσπιδιῶται

παιδοκόμοι Κορύβαντες ἀεξομένου Διονύσου,
οἳ Φρύγα κόλπον ἔχοντες ὀρεσσιπόλῳ παρὰ Ῥείῃ
νήπιον εἰσέτι Βάκχον ἐκυκλώσαντο βοείαις,
τόν ποτε πορφυρέῳ κεκαλυμμένον οἴνοπι πέπλῳ
140 εὗρον ἐνὶ σκοπέλοις, κερόεν βρέφος, ἔνθά μιν Ἰνὼ
Μύστιδι παιδοκόμῳ παρακάτθετο μητρὶ Κορύμβου·
οἳ τότε πάντες ἵκανον ἀειδομένης ἀπὸ νήσου,
Πρυμνεὺς εἱλιπόδης τε Μίμας καὶ ὀρίδρομος Ἄκμων
Δαμνεύς τ᾽ Ὠκύθοός τε σακεσπάλος, οἷς ἅμα βαίνων
145 σύνδρομος Ἰδαίῳ κορυθαιόλος ἦλθε Μελισσεύς,
οὕς ποτε δυσσεβίης κεκορυθμένος ἄφρονι κέντρῳ
Σῶκος ἁλιζώνοιο πατὴρ νοσφίσσατο πάτρης
Κόμβης ἑπτατόκου μετὰ μητέρος· οἱ δὲ φυγόντες
Κνώσσιον οὖδας ἵκοντο, καὶ ἔμπαλιν ἦσαν ἀλῆται
150 εἰς Φρυγίην Κρήτηθεν, ἀπὸ Φρυγίης ἐς Ἀθήνας,
ἀλλοδαποὶ ναετῆρες ὁμέστιοι, εἰσόκε Κέκροψ
Σῶκον ἀπηλοίησε Δίκης ποινήτορι χαλκῷ,
καὶ χθόνα καλλείψαντες ἁλικλύστου Μαραθῶνος [p. 440]
νόστιμον ἴχνος ἔκαμψαν ἐς ἱερὸν οὖδας Ἀβάντων,
155 Κουρήτων προτέρων χθόνιον γένος, οἷς μέλος αὐλῶν,
οἷς βίος εὐκελάδων ξιφέων κτύπος, οἷς τινι ῥυθμῷ
κύκλα ποδῶν μεμέλητο καὶ ἀσπιδόεσσα χορείη.
τοῖσι συνεστρατόωντο μαχήμονες υἷες Ἀβάντων,
οἳ λάχον ὀφρυόεσσαν Ἐρέτριαν, οἳ λάχον ἄμφω,
160 καὶ Στύρα καὶ Κήρινθον, ἀειδομένης τε Καρύστου
ἕδρανα καὶ Δίου κραναὸν πέδον, οἵ τ᾽ ἔχον ἀκτήν,
ἀκτὴν κυματόεσσαν ἀσιγήτοιο Γεραιστοῦ,
καὶ Στύγα καὶ Κοτυλαῖον ἕδος καὶ Σιρίδος ἕδρην
Μαρμαρίου τε τένοντα καὶ Ὠγυγίης πέδον Αἰγῆς[...] [2]

Οι φάλαγγες της Εύβοιας διοικούνταν από τους ασπιδοφόρους Κορυβάντες, φύλακες του Διονύσου στις μέρες που μεγάλωνε: οι οποίοι στον φρυγικό κόλπο δίπλα στην ορεινή Ρεία περικύκλωναν τον Βάκχο που ήταν ακόμη παιδί με τα δέρματα των τυμπάνων τους. Τον βρήκαν κάποτε, ένα μωρό με κέρατα, σκεπασμένο με έναν μανδύα στο χρώμα του πορφυρού κρασιού, ξαπλωμένο ανάμεσα στα βράχια, όπου τον είχε αφήσει η Ινώ με την ευθύνη της Μύστης, της μητέρας του Κόρυμβου. Όλοι αυτοί ήρθαν τότε από το περίφημο νησί: Ο Πρύνεος και ο Μίμας ο πτεροπόδαρος και ο Άκμων, ο Δαμναίος και ο Οκύθους- και μαζί τους ήρθε και ο Μελισσέας ως σύντροφος του Ιδαίου, τον οποίο ο πατέρας τους ο Σωκός κάτω από την παράφρονα πίεση της ασέβειας είχε κάποτε πετάξει έξω από την πατρίδα τους μαζί με την Κόμπη τη μητέρα των επτά. Δραπέτευσαν και πέρασαν σε κνώσιο έδαφος, και πάλι συνέχισαν τα ταξίδια τους από την Κρήτη ως τη Φρυγία, και ξένοι έποικοι και καρδιοκατακτητές μέχρι που ο Κέκροπας κατέστρεψε τον Σώκο με εκδικητική λεπίδα δικαιοσύνης, έπειτα αφήνοντας τη γη το αλατισμένου από θάλασσα Μαραθώνα έστρεψαν τα βήματά τους προς την πατρίδα τους, στο ιερό έδαφος των Αβαντών, το γαιογενές γένος των αρχαίων Κουρητών, που η ζωή τους είναι ο ήχος των αυλών, που η ζωή τους είναι ο καλός θόρυβος χτύπου σπαθιών, που η καρδιά τους είναι τοποθετημένη στο ρυθμό των ποδιών και στον αστραπιαίο χορό. Στο στρατό ήρθαν επίσης οι πολεμιστές γιοι των Αβαντών, των οποίων ο κλήρος ήταν στην Ερέτρια, των οποίων ο κλήρος ήταν τόσο τα Στύρα όσο και η Κέρινθος, και οι οικισμοί της μακρινής Καρύστου, και η άγονη γη του Δίου, εκείνοι που κρατούσαν την ακτή, αυτή την αγριεμένη ακτή της Γεραιστού που ποτέ δεν σιωπούσε, και τα Στύρα και του Κοτυλαίου φρούριου και την κατοίκηση της Σύριδος, του Μαρμαρίου και την επικράτεια της αρχαίας Αιγέας. (Πιθανότα το κάστρο Δραγονέρας, λόγω της στρατηγικής οχυρής θέσης [5]).

Στο σημείο αυτό, να υπενθυμίσουμε ότι στη νήσο Εύβοια, σύμφωνα με τους Ησίοδο και Όμηρο, κατοικούσαν οι Αβάντες, που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο, και η νήσος λέγονταν «Αβαντίδα νήσος», ενώ Εύβοια ονομάστηκε από το βόδι (προφανώς επειδή ανέτρεφε πολλά και ωραία βόδια). Ειδικότερα στο βόρειο τμήμα κατοικούσαν οι Περραιβοί, στο μέσο οι Άβαντες και οι Κουρήτες (Χαλκιδείς) και στο νότιο οι Δρύοπες. [4]

[1] https://ellinondiktyo.blogspot.com/2016/04/blog-post_74.html

[2]https://el.m.wikisource.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC/13

[3] https://topostext.org/place/388238LKot

[4] https://ellinondiktyo.blogspot.com/2014/02/blog-post_7284.html

[5] https://www.olympia.gr/1474788/istoria/kastro-draggonaras-apo-tin-archaiotita-mechri-tin-katastrofi-toy-apo-toys-othomanoys/

https://elhalflashbacks.blogspot.com/2021/05/avantes-arxaioi-ellines-polemistes.html?m=1&fbclid=IwAR1o51Vl2CimUuHwVBhZx6Aq4zv-0wGv9PrMxlzrAKyR4W1bcZY02KIDGc0